Toplumsal hareket ya da sosyal hareket; sosyal bilimlerde, farklı düzenleme biçimlerini içeren, farklı harekete geçirme ve davranış stratejileriyle toplumsal değişimi hızlandırmak, engellemek veya tersine çevirmek için uğraşan ortak bir rol oynayıcı olarak görülmektedir. Toplumsal hareketler, en genel tanımıyla, ortak amaç için bir araya gelen insanların kolektif eylemleridir. Toplumsal hareket analizleri, siyaset bilimciler, sosyologlar, tarihçiler tarafından yapılabilmektedir. Charles Tilly, Sidney Tarrow, Donatella della Porta, Alain Touraine, Alberto Melucci gibi isimler bu alanda çalışan önemli akademisyenlerdir.
Sosyal Hareketler; örgüt dereceleri, büyüklükleri, seçtikleri stratejiler ve benzer ölçütler sayesinde fark gösterebilmektedir. Hareketler normalde daha fazla aşamadan geçmektedir;
Var olana alternatif bulan, günlük hayata yerleştirmeye çalışan birkaç ya da daha fazla karizmatik öncü sahneye çıkmaktadır. Sonuç olarak ya durum istenildiği gibi sonuçlandığı için veya en azından toplum tarafından önemli bir problem olduğu kabul edildiği için, ya da diğer sorunlar baskın çıktığı için sosyal hareketin sonuçlanması uzun sürmektedir.
Sosyal bir harekette en belirgin taraf, en başlarda formel olmayan açık organizasyon biçimlerinin egemen olmasıdır. Genellikle insanlar bir hareketin oluşumunun hemen ardından bir birlik (dernek, vakıflar vb.) oluşturmaya başlarlar. Sonraki süreçte bunların üzerine geliştirilmiş yapılar ve biçimler oluşarak faaliyette bulunurken, insanların kafasında ve kalbindeki bu hareket kaybolmaktadır veya daha fazla etkisini sürdürmemektedir. Çoğunlukla bu bir hareketin ve esas amacın görevinin bir ölümü, yani sona ermesi olarak görülmektedir. Bu bağlamda sosyal bir hareketin vizyon ve hayallerinin gerekliliği bazı durumlarda onların sebepleri ve oluşturucu ve itici gücü olarak gösterilmektedir.
Yeni yapıların kurulması ve eskinin değişimi bir sosyal hareketin farkını göstermektedir: Radikaller ılımlıları, kariyerciliği veya ihaneti fazlasıyla kınamaktadırlar, karşıt ithamlar da ütopyacılık ya da diktatörce hırs olmaktadır. Kurulan yapıların değişimi tekil amaçtan vazgeçişin bir göstergesidir aynı zamanda. Ancak, reel politikaya geçişle birlikte, çıkış durumdaki hedeflerden sapma kaçınılmaz olarak meydana gelir; buna bağlı olarak ödünler söz konusu olur ve sonuçta, aktivist bir hareketliğin özünü karşılayan çoğulculuk kurumsal düzeyde ya korunamaz hale gelir ya da kısmi olarak örselenir.
Burada söz etmeye değer olan şey de Amerika’dan Bill Mayer’ın geliştirdiği (1933–2002) Hareket Planı’dır. Mayer politik amaçlarla sosyal hareketlerin ideal sürecini tasarlamıştır. Ayrıca burada devrimlerin oluşumu ve seyri için Crane Brinton’dan sonra en azından ilgili analize dönük standartlaştırma denemeleri bulunmaktadır.
Toplumsal hareketlerin nasıl anlaşılacağı konusunda farklı yaklaşımlar bulunmaktadır. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren toplumsal hareketeler, öncelikle irrasyonel-kontrol dışı kalabalıklar olarak anlaşılırken özellikle 1960'larla birlikte hareketlerin rasyonel bir içerikte olduğu yorumları artmıştır. 1968 öğrenci hareketleri bu açıdan belirleyici olmuştur. Dolayısıyla hareketler, kolektif davranış boyutundan kolektif eylem boyutuna doğru bir geçişle anlaşılmaktadır. Amerikan ekolü, işlevselci bir çizgide, hareketlerin nasıl ortaya çıktığıyla ilgilenir. Kaynakların mobilizasyonu, siyasal süreç, siyasal fırsat yapısı gibi başlıklar bu yaklaşımın alanına girmektedir. Avrupa'da ise hareketler daha çok Marksizm çerçevesinde, sınıfsal analizler ve devrim süreci içerisinde ele alınmıştır.
Tarihsel örnekler
19. ve 20. yüzyıllardan örnekler
Yeni Toplumsal Hareketler olarak özellikle 70'li yıllardan itibaren bazı hareketler vardır. Özellikle;
Eşitlik Latince emancipare’den gelmektedir: “Mancipium”, bir köle veya genç erkeğin “direnme ile kutlu hak kazanımı” sayesinde özerklik kazanması anlamını taşımaktadır. 17./18. yüzyılda bir anlam değişikliği olmuştur: Bağımsızlığı elde etme eylemi sayesinde toplumsal ve siyasi bir özgürleşme hareketi oluşmuştur. Bu çabaların amacı özgürlük ve eşitlik kazanmaktır. Bu çoğunlukla ayrımcılığa veya egemenlik odaklı, yani ataerkil yapılara karşı çıkma ya da aileye olan ruhsal ve ekonomik bağımlılığın azaltılması ile gerçekleşmektedir. Çoğunlukla bu kavram “kadın eşitliği” ile eşanlamda kullanılmaktadır.
Eşitlik genellikle ırkları, etnik kimlikleri, cinsiyetleri, sosyal sınıfları yüzünden ayrımcılığa uğrayan ve politik kararları kabul görmeyen (örneğin Yahudi Eşitliği veya Katolik Eşitliği) grupların özgürleşmesi anlamına gelmektedir.
Politik eşitliğin yeni kavramları için Amerika’da dilsel olarak empowerment (güçlendirme) kelimesi kullanılmaktadır.
Antik Roma’da „emansipasyon“ (eşitlik) bir kereye mahsus, daha yüksek konumdakinin kendisinden aşağıdakine verdiği bir hak sunumu iken, Ortaçağ’da „emancipatio canonica“ (genel eşitlik) söz konusuydu. Bu eşitlik anlayışına göre örneğin şeytan işleri ile suçlanan kişilerin çocukları söz konusu suçluların velayetinden alınıp manastırlara yerleştirilmeleri olanaklı kılınıyordu. Yeniçağ’ın başlarında ise eşitlik kavramının kendine dönük, yani bireye bağlı kullanımı devreye girmektedir, daha somut bir ifadeyle: Tekil kişiler artık vesayet yapılarından kurtulabiliyordu, ancak belli başlı zan altında kalma durumlarına da açıktılar. Aydınlanma döneminde ise genel toplumsal bir eşitlik hedeflenmekteydi, öncelikli olarak hukuk alanında söz konusuydu bu, ancak bu hukuksal eşitlik taleplerinin sosyal ve kültürel gerçeklikte karşılanması hala tam sağlanmış değildir.
Eşitlik kadınlar, siyahlar, işçiler, çiftçiler veya homoseksüeller gibi ayrımcılığa maruz kalanların veya azınlıkların eşit kılınması anlamına gelmektedir.
Diğerlerinin (örn: Zencilerin) kurtulması ve özgürleşme talebi olarak eşitlik talebi Karl Marx’ın “Başkalarını özgür kılabilmek için önce kendimizi özgür kılmalıyız.” cümlesinde oldukça iyi açıklanmıştır. Bu cümlede her bir bakış açısıyla kadının eşit kılınması hakkındaki doğa sorunu değil de, sınıf sorunu vurgulanmıştır.
Eşitlik özgürlük hakkı tanımada daha gerçekleşmemiştir ama bizzat kendi ilk defa bilinçli olarak farkına varılmış ve bir durum haline gelmiştir.
Yahudi eşitliğinin öncüsü Prusya, Dessau’dan filozof Moses Mendelssohn’dur. Prusya’daki azınlıklar toplumsal gücün eşit şekilde paylaşımından uzaktır, ancak diğer yerlerdeki azınlıklardan da daha az baskı altındadırlar. Dini sebebiyle Mendelssohn Prusya-Kraliyet Bilim Akademisi’ne üye olmamıştır. Prusyalı Jurist Christian Wilhelm von Dohm 1781 yılında Mendelssohn’dan esinlenerek “Yahudiler’in Vatandaşlığının İyileştirilmesi Üzerine” (Über die bürgerliche Verbesserung der Juden (1781)) eserini kaleme almıştır.
Yeni batı tarihinde eşitlik hareketleri kabaca üçe ayrılır.
Pedagoji ve aynı zamanda Psikoloji (Gelişim Psikolojisi; Rolf Oerter, Leo Montada, 2003) her şeyden önce bireyin her bir gelişiminin amacının, aile evinden, ebeveyn kurallarından ve amaçlarında aile tarafından yol gösterilmesinden kurtulmak olduğunu söyler. Eğer yetişkin bir çocuğa ebeveynlerinin yol gösterimi fazla ise ve bu çocuk haklı çıkmak istiyorsa, hayat planlaması gibi hayat düzenlemesinin, motivasyon planlamanın artık yetişkinler (kurumsal yetişkin; eğitmen, öğretmen gibi) tarafından daha fazla ayarlanıp korunmadığı, kendi dinamizmini geliştirir geliştirmez şanslı olarak görülebilir. (Rolf Oerter, 2003; Rolf Oerter, Eva Dreher, 2003; Günter Krampen, Barbara Reichle, 2003)
Kendi ayakları üzerinde var olamayan ve ailesinin sunduğu olanaklara küçümseyerek bakan birisine „Asla olgunlaşmayacaksın“ denir. O kişi özgürleşemez. (Hala “emziğe bağlıdır”. “Am Tropf”; Lilian Fried, Susanna Roux, 2006)
20. yüzyılın son çeyreğinde, toplumsal eğilimler ve gruplaşmalar, değişmez olarak görülen toplumsal normların ve süreçlerin ve kurulan partili-kurumsal sistemin değişmesi için çaba gösteren yeni toplumsal hareketler olarak nitelendirilmektedir. Bu hareketlerde siyasi 68 hareketinden sonra başlamıştır.
Yeni toplumsal hareketler 1960’ların sonlarında ilk olarak batı Avrupa ve Kuzey Amerika’da öğrenci hareketi ve parlamento dışı muhalefetin yavaşlamasıyla oluşmaya başlamıştır. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde 1990’lı yılların ortasında bu hareketler uluslararası küreselleşme karşıtı hareketlerin hızlanmasıyla gelişmiştir. Değişikliklere ulaşmak için yaptıkları eleştirel yaklaşımları ve girişimleri nedeniyle kısmen seçtikleri yöntemleri yüzünden bu hareketler bazen direnişle karşılaşmışlardır. Yeni toplumsal hareketlerin bir kısmı günümüzde sadece azınlık hareketi olarak kalmıştır veya diğerleri zaman zaman kitle hareketi olarak büyürken kısa bir zaman için gündemde kalmışlardır. Ekoloji hareketi veya yeni kadın hareketleri gibi yeni toplumsal hareketlerin savunduğu konular ve durumlar günümüzde her bir toplumda sayısız toplumsal uzlaşma oluşturmaktadır. Bu uzlaşmalarla da bu hareketler meydana gelir ve sonra da kalıcı olur.
1960’lı yılların protesto harekeleri genç kültür ve alt kültürlerle (çiçek gücü veya hippi hareketi vb.) birlikte yeni politik ve sosyal bir bilincin oluşmasını ve yeni kültürel bir kimliğin oluşmasını sağlamıştır. İlk olarak yeni hareketler özellikle orta sınıfın gençleri tarafından gerçekleştirilmiştir. Büyüklerin geleneksel, kültürel, ahlaki ve toplumsal değerleri karşısında kimi zaman ikiyüzlülük suçlaması ile karşılaşmışlardır.
68’liler olarak adlandırılan 1960’lı yıllardaki öğrenci hareketlerindeki gibi analiz ve rasyonel sistem eleştirisi yeni hareketlerde ilk olarak arka planda yer almıştır, ön planda ise yoğun duygusallık yüklü siyasi odaklı eylemcilik söz konusu olmuştur. Bireyselliğin ve bireyin anlamı önceki sosyal hareketlerdekilerden daha da büyük olmuştur.
Politik yeni toplumsal hareketler kurallar çerçevesinde parlamento dışı muhalefet olarak hareket etmektedirler ve yerel, ulusal ve uluslararası politika, kültür veya ekonomi alanlarında etki etmeye çalışmaktadırlar. Bazı yeni toplumsal hareketlerde ahlaki değerleri korumak ortak amaçtır. Bu ortak amacın dışında bir de doğal kaynakların israfı ve ekonomik büyümenin sınırları da vardır. Bu hareketler genel bir kapitalizm karşıtı toplumsal eleştiriyle bağlantılıdır. Siyasal ideoloji bakımından bu hareketler dünya görüşü olarak geniş bir yelpazede yer alır; anarşik görüşlerden sosyalist görüşlere, hatta Alman ekoloji ve nükleer karşıtı hareketinde olduğu gibi sağ popülist ve aşırı sağ (azınlık) duruşlara da rastlamak mümkündür.
Bu hareketler, yerleşik medyadaki eksik temsil edilmeleri nedeniyle zamanla kurdukları kendi muhalif medyalarında kamusal düzene karşıtlığını ortaya çıkarmasını da başarmışlardır.
Yeni toplumsal hareketlerinin çeşitli türleri olmuştur. Gayri resmi olarak kurulan küçük yerel ve bölgesel topluluklar, zamanla bölgeler üstü ve aynı zamanda uluslararası kurum ve kuruluşlar haline gelmişlerdir. Özellikle de küreselleşme karşıtı hareketler veya ekoloji hareketleri (örneğin: Greenpeace) bu durumu yaşamışlardır.
Günümüzde yeni toplumsal hareketlerin dışındaki resmi kurumlardan bağımsız olan organizasyonlardan sayılan diğer hareketler için İngilizce “Non-Governmental” (NGO), yani “hükümet-dışı” kavramı yaygınlaşmıştır.
Çoğu grup ve organizasyon, etkinliklerinde kısmen farklı şartlara göre kullanılan güç özgürlüğü ilkesine atıfta bulunmaktadırlar. Bazı aktivistler sabotaj yaparken militan tavırlar sergilemektedirler. Ancak olaylar sırasında saflar birbirine karışıp şiddetin kaynağı belirsiz hale gelmiştir. Zaman zaman devleti temsil eden polisler yeni sosyal hareketlerin eylemleri karşısında aşırı güç kullanmayla insanların yaralanmasına neden olmuştur.
Kamuoyunda yeni sosyal hareketler, ideolojik çeşitliliğe rağmen çoğunlukla sol politikaların ürünü olarak görünmüştür. 80’li yılların sonuna kadar olan soğuk savaş döneminde tutucu birçok vatandaş tarafından kışkırtma olarak görülen farklı grupların kutuplaşma tavırları olmuştur. Bu tavırlar bazen tek tek bireylerin bedenen saldırıları şeklinde düşmanlık halini almıştır. Düşman olarak görülmek için saçlarının uzunlukları, kıyafetleri veya diğer dış görünümler yeterli olmuştur. Sıklıkla Amerika karşıtı, doğu Avrupa’nın gizli servisi veya benzeri şeyler karşıt hareket olarak görülmüştür. Bu hareketlerin taraftarları da en azından politik taraflılık veya basit bir şekilde milliyetçilik/sadelik kısmen de “iş devrimi odaklılık” veya “iş gösterimi” ve benzer şeyler ile suçlanmışlardır.
Eleştirmenler yeni sosyal hareketleri Narsizme eğilim olarak yorumlamışlardır. Onlara göre bireysel “duygu hali” ön planda görülen politik varlıktır ve sözlü parolalar aracılığıyla bunları gizlemeye çalışmışlardır.
Yeni sosyal hareketlerin dâhilinde alternatif olarak birlikte yaşama şekilleri konusunda yeni deneyimler kazanılmıştır. Çoğu grup ülkede daha basit bir yaşam anlamına gelen anlam dolu bir var oluşu gerçekleştirmek istemiştir. Özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nde eyalet belediyeleri kurulmuştur. Bu eyalet belediyelerinde doğa ile iç içe bir yaşam kurmak isteği belirleyici rol oynamıştır. Böylelikle yeni bir ruhun, yani düşüncenin gelişiminde sihir dolu ve duyulara seslenen doğa dinlerinin veya her bir kuzey Amerikalı Kızılderilileri kültürlerine yönelme büyük rol oynamıştır. Bunlar 70'li yıllarda Kızılderili–Amerikan hareketine politik ve kültürel bir karşı çıkma hareketi şeklinde olmuştur. Ek olarak da Budist ve Hint elementlerinin yabancılaşan batı görünümüne katkıda bulunmuştur. Onların anlam arayışlarında 70'li ve 80’li yılların yeni sosyal hareketlerin parçası, farklı eğilimlerin giz bilim ile ilgili içeriğine yönelmiştir. Bu da hareketlerin kutuplaşmasına katkıda bulunmuştur.
Kooperatif odaklı tarım projelerinin oluşturulmasıyla tarımla ilgili yeni işletmeler kurulmuştur. Bu işletmelerde hiyerarşik yapılar hüküm sürmemiştir ve öncelikle ekoloji ile ilgilenen işletmeler kurulmuştur. 70'li ve 80’li yıllarda diğer ekonomi alanlarında kendi kendini yönetebilen kuruluşlar oluşturulmuştur. Bu kuruluşlar da diğerleri ile aynı ilkelere dayanmışlardır. 80’li yılların ortasında Almanya’da bir ekoloji bankası kurulmuştur ve bu bankaya yatırımcılar paralarını her şeyden önce ekoloji teknolojisine ve sosyal ihtiyaçlar için yatırmışlardır. Bu yatırımlar sömürü anlayışına karşı bir eğilim olarak sürdürülmüştür.
Sadece ülkede değil, aynı zamanda şehirlerde de belediyeler kurulmuştur. Bunların sayesinde sosyal topluluğun geleneksel biçimleri için geleneksel küçük ailemsi oluşumlardan bağımsız olarak alternatif modeller geliştirilmiştir. Böylece cinsiyetin tabulaştırılmasında önemli değişiklikler olmuştur. Farklı cinsiyet yönelimleri daha açık bir şekilde yaşanmış ve bu hoşgörü ile karşılanmıştır. En azından yeni sosyal hareket çevresinde bunlara benzer istekler göz önünde tutulmuştur. Doğrusu, yeni cinsel serbestlik bazı tutucu medyaların o zamanlar ahlaki olarak tepki verebileceğini iddia ettiği gibi şiddetli bir itiraz olmamıştır.
Alternatif hareket kavramı yeni sosyal hareketler ile eşanlamlı olarak görülmüştür. Aranan ve kısmen de bulunan alternatifler egemen olan “tutucu vatandaş” gibi ifade şekilleri olarak ve “iyi” toplum ile hareketlerin büyük bir kısmında sosyoloji, psikoloji, pedagoji, tıp, din, politika ve diğer toplumsal alanların etkisi olmuştur. Bu etki kültürel değişim sürecinde batıdaki endüstri toplumlarını da kapsayarak geçerli olmuştur.
Kendini özel bir konuya adamış olan büyük, küçük, kısa süreli, uzun süreli kurum ve kuruluşlarla birlikte farklı alt hareketler oldukça hızlı oluşmuşlardır. Her birinin arasında özellikle de Ekoloji Hareketi, Anti-Atom Enerjisi Hareketi ve Yeni Özgürleşme Hareketi’nin arasında bir bağ ve konuları arasında da bir bağlantı vardır.
Toplumsal alanda örnek olarak yeni kadın hareketi ve homoseksüellerin gay ve lezbiyen hareketi bugüne kadar hiç görülmeyen bir saldırganlık ve açıklıkla ortaya çıkmıştır. Hala günümüzde bile sonuçlanmayan, gittikçe artan bir başarıyla ve kısmen de o yüzyılda, bin yıllık rol belirleme şeklini kıramasalar bile, ortadaki ayrımcılık tablosunu yenmeyi başarmışlardır. Bu başarı, kendilerin bulunduğu çevre konumunu açıkça ve daha serbestçe savunmaları ve kabullenmeleri sayesinde gerçekleşmiştir.. Bu durumlar sayesinde akademik tartışmaların kalıcı olmasına ve yeni cinsiyet çalışmaları ile eşcinsellik çalışmalarının oluşumlarına katkıda bulunan sık sık yeni teoriler geliştirilmiştir.
Yeni kadın hareketi toplumdaki kadınların gittikçe artan bir bilince sahip olmasını sağlamıştır. Kadınlar bu sayede politika, kültür ve ekonomi alanlarında kendi kaderlerini daha çok tayin edebilmişlerdir ve bu alanlara katılım için daha çok fırsat elde etmişlerdir. Almanya’daki Emma dergisi ile Alice Schwarzer ve diğerleri tarafından kadın hakları için savaş veren ve rol dağılımındaki basma kalıplığa karşı direnen yeni ve anlamlı bir araç oluşturulmuştur. 218. Madde olan kürtaj yasasının kaldırılması reformu ile de uğraşmıştır ve özellikle de genelev çevreleri, pornografi, reklâm ve diğer medyada yaşanan kadın vücudunun sömürülmesi ve pazarlanmasına karşı “Pornoya Hayır Kampanyası”nı başlatmıştır. Kadınların erkeklere karşın birçok alanda hala dezavantajlı olmasına rağmen yıllardır süregelen salt erkeklerin egemen olması durumu hafifletilmiştir.
Alt Hareketlerin dışında gittikçe artan, ekoloji konulu yeni bir bilinç oluşmuştur. 70'li yıllardan sonra, ekoloji hareketi sayesinde teknolojik gelişmeler yüzünden oluşan doğal geçim kaynakları su, toprak ve hava kirliliği ve tahribatı kamunun gözleri önüne serilmiştir. Atom enerjisi gibi tehlikeli teknolojilerin artışının ardından güneş enerjisi, rüzgâr enerjisi, biyogaz teknolojisi, su gücü ve benzeri doğa dostu ve yenilenebilir enerjiler talep edilmeye başlanmıştır. 80’li yıllarda ekoloji hareketinin dışında uluslararası alanda hareket eden Greenpeace veya Almanya’da kurulan Robin Wood sivil toplum örgütü gibi organizasyonlar oluşturulmuştur. Bu sivil toplum kuruluşları heyecan verici tanıtım eylemleriyle bazen engellenmelerine rağmen çevre skandallarını açığa çıkarmışlardır.
Alt Hareketlerin dışında gittikçe artan, ekoloji konulu yeni bir bilinç durumu oluşmuştur. 70'li yıllardan sonra, ekoloji hareketin sayesinde teknolojik gelişmeler yüzünden oluşan doğal geçim kaynakları su, toprak ve hava kirliliği ve tahribatı kamunun gözleri önüne serilmiştir. Atom enerjisi gibi tehlikeli teknolojilerin artışının ardından güneş enerjisi, rüzgâr enerjisi, biyogaz teknolojisi, su gücü ve benzeri doğa dostu ve yenilenebilir enerjiler talep edilmeye başlanmıştır. 80’li yıllarda ekoloji hareketinin dışında uluslararası alanda hareket eden Greenpeace veya Almanya’da kurulan Robin Wood sivil toplum örgütü gibi organizasyonlar oluşturulmuştur. Bu sivil toplum kuruluşları heyecan verici tanıtım eylemleriyle bazen engellenmelerine rağmen çevre skandallarını açığa çıkarmışlardır.
Ekoloji hareketinin diğer uğraş alanlarında çöpler yüzünden yaşanan kirlilik ve iklim koruması yanında bir de tüketiciyi koruma vardır. Tüketiciyi koruma konusunda da gıda maddelerinde katkı maddelerinin kullanılması tartışılmaktadır. Besin maddelerinin içeriğine dair işaretlerin kullanılması istenmektedir. Bu kullanım 1998 ve 2005 yılları arasındaki örneğin Almanya’da Sosyal Demokratlar ile Yeşiller grubunun koalisyon iktidarı sırasında değiştirilmiştir. Ekoloji hareketi biyolojik tarımın kullanılması için uğraş vermiştir. Büyük çaplı hayvancılığın sona ermesi ve onun yerine türün doğal ihtiyaçlarına uygun hayvancılığın yaygınlaşmasını istemiştir. Bunların yanında hayvan yeminde hormonel katkı maddelerinin kullanımını reddetmiştir. Diğer yandan da on binlerce hayvanın Avrupa çapında öldürüldüğü BSE (Deli Dana) skandalı ve diğer hayvan salgınları sayesinde söz konusu olan isteklerine 21. yüzyılın başına kadar ulaşmışlardır. Sonraları da hayvanları korumak için bir hareket başlatılmıştır. Bu hareketlerin içinde özellikle türleri tükenme tehlikesi altında olan hayvanların denek hayvanı olarak kullanılmasına karşı ve balinaların avlanılmasına karşı sıkı önlemler alınmıştır. 1990’ların sonundan itibaren de tartışılan başka konulara genleri ile oynanmış besin maddeleri ve gen araştırması ile gen teknolojilerine karşı protestolar eklenmiştir.
Ekoloji hareketinin bir parçası olan Nükleer karşıtlığı hareketi de sadece askeriyenin değil, aynı zamanda sivillerin de atom enerjisini kullanmasıyla ortaya çıkan sonuçların çevre ve insanı tehdit etmesini konu almaktadır. Geniş halk kitleleri tarafından yapılan teşvik ve destekleme örneğin Amerikan nükleer santrali Three Mile adası, 1979 yılında Harrisburg’da ve özellikle Ukrayna nükleer santralinin 1986 yılında Çernobil’de büyük bir nükleer kazası gibi bazı atom tesislerinde ses getiren kaza ve felaketlerin olmasını engellemektedir.
1970'lerden itibaren her şeyden önce Avrupa’da nükleer santrallerin, geri dönüşüm tesislerinin veya radyoaktif ve zehirli maddeler için kullanılan son depoların olduğu ve kurulması planlandığı yerlere karşı yapılan kitlesel eylemler gittikçe artan bir başarıya ulaşmıştır. Söz konusu olan yerlerde özellikle de 1982 yılında Brokdorf’taki ve 1986 yılında Wackersdorf’taki tartışmalarda çoğu kez göstericiler ve devletin güvenlik güçleri arasında büyük meydan savaşları yaşanmıştır. Şimdiye kadar Castor Taşımacılığın kullanılmış yanıcı radyoaktif maddeleri Fransız geri dönüşüm tesisi La Hague’den alınıp Gorleben’e aktarılması bazen atom gücü karşıtları tarafından engellenmektedir. Hâlbuki bu aktarmanın gerçekleştirilmesi güvenlik güçlerinin eşliğinde tekrarlanmaktadır.
Castor’u engelleme eylemlerinin birisinde 7 Ekim 2004 tarihinde atom enerjisi karşıtlarından birisi olan fransız Sebastian Briat, Elsass’da transfer aracının üstünden geçip de bacağını koparmasının ardından hayatını kaybetmiştir. Briat ağır yaralanma sonucu ölmüştür. Kendisinden başka üç arkadaşı ile birlikte kendilerini raylara zincirlemişlerdir ve maalesef oradaki grup arkadaşları treni durduramamışlardır. Bu nedenle de Sebastian hızlı tren olarak bilinen Castor treninden kaçamamıştır.
]]
Orijinal kaynak: toplumsal hareket. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page